Οι Δημιουργικές Εργασίες στο Λύκειο

Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΕΠ

http://iep.edu.gr/el/component/k2/content/37-synthetikes-ergasies

Λαμβάνοντας υπόψη την έκθεση που κατέθεσε το ΙΕΠ, μετά την ανατροφοδότηση που έλαβε από αντιπροσωπευτικό δείγμα Γενικών Λυκείων και τις προτάσεις των εκπαιδευτικών σχετικά με την υλοποίηση των δημιουργικών εργασιών το σχ. έτος 2016-17, το ΥΠΠΕΘ κρίνει αναγκαία την αναμόρφωση της διαδικασίας εκπόνησής τους και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που υπηρετούν σε Γενικά Λύκεια σχετικά με αυτή. 
Στόχος είναι να ενημερωθούν οι εκπαιδευτικοί για το θεωρητικό πλαίσιο των εργασιών και να συμμετάσχουν σε εργαστήρια παραδειγματικού σχεδιασμού της θεματολογίας τους και της διαδικασίας εκπόνησης και αξιολόγησής τους, προκειμένου να υποστηριχθούν για την αποδοτικότερη αξιοποίησή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία. 
Η επιμόρφωση αυτή θα έχει διάρκεια μία ημέρα για κάθε εκπαιδευτικό (με κυλιόμενο πρόγραμμα ανά νομό και ειδικότητα) και θα απευθύνεται σε όλους/ες τους/τις υπηρετούντες/ούσες σε ΓΕΛ εκπαιδευτικούς.

Οι Δημιουργικές Εργασίες που καλούνται να εκπονήσουν οι μαθητές και μαθήτριες στο Λύκειο συνδέονται αναπόσπαστα με την έννοια της δημιουργικότητας. 

Ζητούμενο δεν είναι να αναλάβουν για μια ακόμα φορά άλλη μια εργασία εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα συσσωρεύοντας
και παραθέτοντας πληροφορίες από διάφορες πηγές, ακόμα κι αν χρειαστεί να τις επεξεργαστούν ως ένα βαθμό, να τις ανασυντάξουν και τις αναπλαισιώσουν για να τις παρουσιάσουν, αλλά αυτό που επιδιώκεται είναι να εργαστούν με δημιουργικό τρόπο.

Βρείτε ΕΔΩ όλα τα σχετικά αρχεία.

Ο αμαρτωλός ηλιοκεντρισμός ΔΙΟΝΥΣΗΣ Π. ΣΙΜΟΠΟΥΛΟΣ*

Ο Μπρούνο άρχισε να κλονίζει την ευαίσθητη δομή της αρχαίας κρυστάλλινης σφαίρας των άστρων που μέχρι τότε περιέκλειε ασφυκτικά τα όρια του σύμπαντος γύρω από τη Γη μας.

Σε μια πρόσφατη επίσκεψή μου στη Σάμο, το πανέμορφο νησί του Πυθαγόρα, του Επίκουρου και του Αρίσταρχου, η συζήτηση με τους εκεί φίλους μου οδήγησε αναπόφευκτα και στο θέμα του ηλιοκεντρικού συστήματος. Δυστυχώς σήμερα δεν έχουμε παρά μία απλή μόνον περιγραφή του Αριστάρχειου συστήματος όπως αναφέρεται από τον Αρχιμήδη στον «Ψαμμίτη»: «Αρίσταρχος ο Σάμιος υποτίθεται γαρ τα μεν απλανέα των άστρων και τον Αλιον μένειν ακίνητον, ταν δε Γαν περιφέρεσθαι περί τον Αλιον κατά κύκλου περιφέρειαν». Δηλαδή, η Γη δεν είναι το κέντρο του κόσμου, όπως το ’θελαν οι κάτοικοί της, αλλά μια μηδαμινή σφαίρα που περιφέρεται γύρω από τον Ηλιο.

Κι όμως η θαυμάσια και απλή αυτή εξήγηση παραμερίστηκε τότε γιατί δεν συμφωνούσε με την καθημερινή λογική ενός γεωκεντρικού συστήματος. Στη συζήτηση μάλιστα που είχαμε στη Σάμο καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι οι ιδεοληψίες που είναι διάχυτες στο ευρύ κοινό είναι όντως τόσο πανίσχυρες ώστε πολύ δύσκολα καταπολεμούνται. Στην περίπτωση του γεωκεντρισμού άλλωστε πολλοί είναι αυτοί που αισθάνονται απόλυτα ικανοποιημένοι με την άποψη ότι η Γη παρουσιάζεται ως το κεντρικό και το πιο σπουδαίο σημείο του σύμπαντος. Κι έτσι επί 1.800 χρόνια όσοι διαφωνούσαν και πίστευαν στην «αμαρτωλή» περιφορά της Γης γύρω από τον Ηλιο, καίγονταν ζωντανοί στη φωτιά της κάθαρσης.

Ενας από τους πρωτοπόρους της νέας αφύπνισης ήταν χωρίς αμφιβολία ο Giordanno Bruno. Ο Μπρούνο ήταν επηρεασμένος από το ηλιοκεντρικό σύστημα του Αρίσταρχου και του Κοπέρνικου, αλλά θεωρούσε ότι ο Κοπέρνικος δεν είχε προχωρήσει αρκετά. Γιατί το γεγονός ότι τα άστρα φαίνονταν ακίνητα ενώ οι πλανήτες και η Γη κινούνταν, σήμαινε γι’ αυτόν ότι τα άστρα ήταν εκατοντάδες ή και χιλιάδες φορές πιο μακριά από τους πλανήτες. Και για να είναι ορατά σε τέτοιες αποστάσεις θα ’πρεπε να είναι αφάνταστα λαμπερά. Τόσο λαμπερά όσο και ο Ηλιος. Ετσι τώρα, όχι μόνο η Γη είχε υποβαθμιστεί στο επίπεδο ενός απλού πλανήτη, αλλά και ο ίδιος ο Ηλιος δεν ήταν παρά ένα λίγο πολύ κοινό άστρο. Κι έτσι ο Μπρούνο άρχισε να κλονίζει την ευαίσθητη δομή της αρχαίας κρυστάλλινης σφαίρας των άστρων που μέχρι τότε περιέκλειε ασφυκτικά τα όρια του σύμπαντος γύρω από τη Γη μας.

Οπως θα έκανε ο Γαλιλαίος αργότερα, ο Μπρούνο διατύπωσε τις ιδέες του μ’ έναν διάλογο μεταξύ δύο ατόμων με διαφορετικές απόψεις. «Πώς είναι δυνατόν να είναι το σύμπαν άπειρο;» ρωτούσε ο ένας από τους δύο χαρακτήρες του Μπρούνο. «Πώς είναι δυνατόν να είναι το σύμπαν πεπερασμένο;» αντέτεινε ο άλλος χαρακτήρας του. Κι ο Μπρούνο μέσα από τους χαρακτήρες του διαλόγου του συνέχιζε: «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντιληφθεί την έννοια του απείρου. Καμιά από τις αισθήσεις του δεν τον βοηθάει. Οποιος όμως αρνηθεί τα φαινόμενα που δεν μπορεί να καταλάβει, τότε πρέπει να αρνηθεί και την ίδια του την ύπαρξη. Αν ο κόσμος είναι πεπερασμένος και αν δεν υπάρχει τίποτα πέρα απ’ αυτόν, σας ερωτώ: Πού είναι ο κόσμος; Πού είναι το σύμπαν; Μου φαίνεται αστείο να παραδεχτώ ότι δεν υπάρχει τίποτα πέρα από τους ουρανούς».
Για τις ανορθόδοξες αυτές απόψεις του ο Τζιορντάνο Μπρούνο παραδόθηκε στους ιεροεξεταστές, και κάηκε ζωντανός, στη Ρώμη του 1600 μ.Χ. Λίγο καιρό πριν πεθάνει πάνω στην «καθαρτήρια» φωτιά της Ιεράς Εξέτασης, ο Τζιορντάνο Μπρούνο απευθυνόμενος στους επιστήμονες του μέλλοντος έγραφε: «Ανοίξτε μας διάπλατα την πόρτα έτσι ώστε να μπορέσουμε να κοιτάξουμε ξεκάθαρα το αμέτρητο αστρικό σύμπαν... Δείξτε μας όλους αυτούς τους άλλους κόσμους και ανοίξτε μας τους νέους ορίζοντες... Αποδείξτε μας πώς οι κινήσεις όλων αυτών των κόσμων δημιουργούνται από απλές φυσικές δυνάμεις... Διδάξτε μας μια πλατύτερη γνώση της Φύσης».

Δέκα χρόνια μετά την εκτέλεση του Μπρούνο, ένας άλλος Ιταλός, ο Galileo Galilei χρησιμοποίησε το πρώτο του τηλεσκόπιο για να συλλέξει έναν τεράστιο αριθμό πληροφοριών υπέρ του ηλιοκεντρισμού. Κι όπως ήταν φυσικό το κατεστημένο της εποχής για μιαν ακόμη φορά δεν μπόρεσε να ανεχθεί τις νέες ανακαλύψεις. Ο Γαλιλαίος καταδιώχτηκε και με την απειλή βασανιστηρίων αναγκάστηκε να απαρνηθεί τις ιδέες του και να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του υπό κράτηση στο σπίτι του. Οι νέες όμως ιδέες διαδόθηκαν παντού σαν πυρκαγιά. Και στο τέλος ακόμη και το κατεστημένο κατάλαβε ότι ούτε οι αφορισμοί, ούτε το κάψιμο των βιβλίων, ούτε οι απειλές, ούτε οι εκτελέσεις μπορούσαν να σταματήσουν το ξάπλωμα των νέων γνώσεων.

* Ο κ. Διονύσης Π. Σιμόπουλος είναι επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

http://www.kathimerini.gr/922249/article/politismos/vivlio/o-amartwlos-hliokentrismos

Αποθετήρια διδακτικών σεναρίων

Ο προσδιορισμός του διδακτικού σεναρίου δίδεται ολοκληρωμένα και εύστοχα στο Υλικό Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών (ΕΑΙΤΥ, 2008). Ως εκπαιδευτικό σενάριο θεωρείται η περιγραφή μιας διδασκαλίας με εστιασμένο γνωστικό αντικείμενο, συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους, διδακτικές αρχές και πρακτικές. Ένα εκπαιδευτικό σενάριο έχει διάρκεια περισσοτέρων από μία διδακτικών ωρών. Ένα σενάριο αποτελείται από πέντε φάσεις:

ΦΑΣΗ 1: Πρόκληση Ενδιαφέροντος των Μαθητών/τριών.

ΦΑΣΗ 2: Δημιουργία Υποθέσεων των Μαθητών/τριών.

ΦΑΣΗ 3: Διερεύνηση, Εκτέλεση Πειράματος.

ΦΑΣΗ 4: Συμπεράσματα, Μεταγνώση (Αναστοχασμός).

ΦΑΣΗ 5: Αξιολόγηση Μαθητών/τριών.

Ο μαθητής μόνος του, με την ελάχιστη δυνατή βοήθεια του εκπαιδευτικού/δασκάλου, ολοκληρώνει μέσω φύλλων εργασίας το μάθημα μέσω επίλυσης προβλήματος και καταλήγει σε συμπεράσματα. Η μεθοδολογία S.T.E.M. πρέπει να είναι  αναπόσπαστο μέρος της ανάπτυξης και εφαρμογής του διδακτικού σεναρίου.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι το σχέδιο μαθήματος είναι τελείως διαφορετική προσέγγιση από το εκπαιδευτικό σενάριο. Το σχέδιο μαθήματος είναι το πλάνο που πάνω του θεμελιώνεται και κτίζεται το ωριαίο μάθημα, αντιστοιχεί σε μια πολύ απλή και λιτή περιγραφή μιας διδασκαλίας.   

Σύμφωνα με το υλικό επιμόρφωσης που δόθηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο το 2008, η χρήση της μεθοδολογίας STEM θα πρέπει να γίνεται μέσω εκπαιδευτικών σεναρίων. Τα εκπαιδευτικά σενάρια φιλοξενούνται σε διάφορα αποθετήρια και πλατφόρμες. Η πιο γνωστή πλατφόρμα, απόθεσης διδακτικού υλικού, στην εκπαιδευτική κοινότητα, είναι οΕθνικός Συσσωρευτής Εκπαιδευτικού Περιεχομένου (Φωτόδεντρο).

Αποθετήρια ψηφιακών σεναρίων υπάρχουν αρκετά στο διαδίκτυο, ένα από αυτά είναι τοΑποθετήριο Διδακτικών Σεναρίων (Didactic Scenarios Repository–DSR) του Πανεπιστημίου Πατρών. Με απλή εγγραφή στη σελίδα δύναται ο εκπαιδευτικός να αναρτήσει ή να χρησιμοποιήσει ελεύθερα όποιο σενάριο επιθυμεί. Σήμερα φιλοξενεί 227 σενάρια, κυρίως Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου και ελάχιστα για τα ΕΠΑ.Λ. Το μειονέκτημα του αποθετηρίου αυτού, όπως και των υπολοίπων που συναντάμε στον Ελληνικό διαδικτυακό χώρο, είναι ότι δεν δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές/τριες και τους εκπαιδευτικούς, των online ενσωματωμένων quiz με feedback και εξαγωγή γνωστικών αποτελεσμάτων. Τα σενάρια που είναι αναρτημένα στο D.S.R. έχουν αποθηκευμένα τα φύλλα έργου και τα ερωτηματολόγια–Quiz, δεν δίδεται η δυνατότητα να αναρτηθούν πολυμέσα και να χρησιμοποιηθούν διαδραστικές εφαρμογές.

Άλλα Ελληνικά αποθετήρια που λειτουργούν σαν αποθηκευτικοί χώροι χωρίς τη δυνατότητα on line δραστηριοτήτων είναι:

I.    Ιφιγένεια   http://ifigeneia.cti.gr/repository/  

II.    Πρωτέας http://proteas.greek-language.gr   

III.    Του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης  http://epset.gr   

IV.    ΜΗΤΙΔΑ (Μαθησιακή Ηλεκτρονική Τράπεζα Ιδιαίτερης Αξίας Διδακτικών Αντικειμένων)  http://scenaria-ekt.mitida.gr/  

Όσον αφορά όμως την Ελληνική πραγματικότητα, οι καινοτόμες δράσεις στην Επαγγελματική Εκπαίδευση απουσιάζουν. Τα ψηφιακά εκπαιδευτικά σενάρια είναι σημαντικότατη καινοτομία στη διδακτική των μαθημάτων. Υπάρχουν όμως μόνο δυο πλατφόρμες παγκοσμίως που μπορούν να στηρίξουν δυναμικά τα ψηφιακά σενάρια τα οποία αποτίθενται σε αυτές. Δίνουν επίσης τη δυνατότητα online εκτέλεσης δραστηριοτήτων με ανατροφοδότηση:

a.    Η «Αίσωπος» που άρχισε να λειτουργεί το 2015 με συγχρηματοδότηση ΕΣΠΑ. Στην ιστοσελίδα της δίδονται οδηγίες συγγραφής και παραδείγματα υποδειγματικών σεναρίων. Το ιδανικό θα ήταν στα ψηφιακά αυτά σενάρια να υπάρχουν οι κλάδοι της STEM εκπαίδευσης. Ο αριθμός των Διδακτικών Σεναρίων, για το Επαγγελματικό Λύκειο που έχουν κατατεθεί μέχρι σήμερα στον Αίσωπο είναι 79, από αυτά 22 είναι Μηχανολογικά.

b.    Το portal ODS-ISE είναι project Ευρωπαϊκής εμβέλειας με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Είναι θετική η συμβολή της πλατφόρμας αυτής στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αλλά και των μαθητών. Η οργάνωση των σχολείων (Open schools) με θεματολογία τις καινοτομίες στην εκπαίδευση και ειδικότερα τις μεθοδολογίες STEM, είναι μερικά από τα στοιχεία που παρέχει.

Το ISE είναι το «εργαλείο» ανάρτησης ψηφιακών διδακτικών σεναρίων με διαδραστικές προσεγγίσεις του προαναφερόμενου Portal. Παρέχει πολλές δυνατότητες και δεν είναι απλά ένα αποθετήριο σχεδίων μαθήματος ή σεναρίων. Ένα από τα πλεονεκτήματα που παρέχει είναι η εξαγωγή γνωστικών αποτελεσμάτων σε μορφή φύλλων excel. Εξάγονται επίσης συγκριτικά αποτελέσματα των Ευρωπαϊκών χωρών.  Έχει γίνει μια πολύ καλή προσπάθεια ανάρτησης υποδειγματικών ψηφιακών σεναρίων με προσέγγιση STEM  στην πλατφόρμα του ODS για να γίνει κατανοητή η λειτουργία και βέβαια η δομή των πέντε φάσεων που χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της διερευνητικής μάθησης.

Οι πλατφόρμες που αναφέρθηκαν Αίσωπος και ODS-ISE είναι μοναδικές, παρέχουν πολλές δυνατότητες, λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο από τα συνήθη αποθετήρια. Δίνουν τη δυνατότητα στο μαθητή/τρια και στον εκπαιδευτικό της αλληλεπίδρασης. Υπάρχει feedback στις ερωτήσεις και οι φάσεις εκτέλεσης των σεναρίων είναι διακριτές με διαφορετικές σελίδες σε οριζόντια διάταξη. Παρέχεται δυνατότητα ανάρτησης πολυμέσων, στην ίδια σελίδα που εργαζόμαστε. Στο concept αυτής της μορφής, δεν υπάρχει άλλο αποθετήριο παγκοσμίως.

Πιστεύουμε ότι το ΙΕΠ θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω την εκπαιδευτική διαδικασία με  τη χρήση των διδακτικών ψηφιακών σεναρίων.

Άρθρο του Μηχανολόγου Εκπαιδευτικού
Πολύδωρου Σταυρόπουλου
MSc STEM στην Εκπαίδευση
(Παιδαγωγικό Τμήμα ΑΣΠΑΙΤΕ)
Αποθετήρια διδακτικών σεναρίων   

ΣΤΟ πρόγραμμα OSOS, στο οποίο θα συμμετάσχουν πιλοτικά και σχολεία στην Ελλάδα από την καινούρια σχολική χρονιά, οι ίδιοι οι μαθητές θα κατασκευάσουν τα δικά τους σενάρια.

Περισσότερες πληροφορίες στο άμεσο μέλλον.